Teza główna Presseya

Podsumowująca przytoczone wywody, sprowadza się do wniosku, iż genialna lub wysoce utalentowana jednostka nie jest produktem dziedziczności, lecz powstaje w rezultacie połączenia niepospolitych zdolności wrodzonych ze splotem szczególnie korzystnych warunków zewnętrznych, stymulujących rozwój. Wynika z tego ważny i akcentowany mocno przez Presseya wniosek: poglądy natywistów, traktujących talent jako dar wrodzony, prowadzą do lekceważenia energicznej stymulacji rozwoju, a tym samym są szkodliwe z praktycznego punktu widzenia. Dziś nikt poważny nie bagatelizuje żadnego z podstawowych czynników rozwoju: ani roli dziedziczności, ani też środowiska. Jednak gd / pierwszy z tych czynników od wielu tysiącleci nie podlega dającym się uchwycić zmianom, drugi — przeobraża się nieustannie i ukazuje coraz to nowe możliwości optymalizacji rozwoju. Dawniej uczono czytania zaczynając od fatalnego w skutkach wkuwania na pamięć nazw liter, co blokowało postępy i utrudniało nawet jednostkom zdolnym osiągnięcie tego, co przy dzisiejszej metodyce szybko osiąga najbardziej przeciętne dziecko. Nauczanie programowane i wykorzystanie komputerów