Królestwo niebieskie cda

Gdyby mi jeszcze długo żyć było dane tak, bym przez lat pięćdziesiąt Księgi przemian mógł badać, wówczas zdołałbym uniknąć poważnych błędów” (tamże, s. 42, 81). Do wybitnych prekursorów współczesnych badań nad rozwojem dorosłych należy filozof niemiecki J.N. Tetens, który dwa wieki temu wydał dwutomową rozprawę pt. Philosophische Versuche über die menschliche Natur und ihre Entwicklung (Badania filozoficzne nad naturą człowieka i jej rozwojem, 1777). Tetens podjął wiele do dziś jeszcze nie rozstrzygniętych problemów, jak np. wpływ podmiotu na własny rozwój, i rozważał, czy spadek sprawności umysłowej na starość jest tylko wynikiem nieuchronnej inwolucji organizmu, czy także rezultatem zaniedbywania pewnych funkcji. Jeśli zaś idzie o psychologów, to niektórzy z nich ignorowali biologiczny model rozwoju już w okresie międzywojennym. Podejmowane przez nich badania nad rozwojem dorosłych nie znajdowały jednak szerszego oddźwięku. C.G. Jung (1875—196.L) zerwał z typowym dla psychologii głębi traktowaniem dzieciństwa jako okresu, w którym osobowość zostaje niemal w pełni uformowana. Stworzył koncepcję „indywiduacji”, w myśl której dopiero w średnim wieku, w następstwie długotrwałego procesu dochodzi do pełnego rozwoju wewnętrznego jednostki (1966). Pomyślny rozwój w tym właśnie wieku zdaniem jego pozwala człowiekowi osiągnąć większą niż dotąd niezależność i harmonię wewnętrzną, a zarazem bardziej twórczo i z lepszym rozeznaniem działać na rzecz otoczenia. Do szczególnie zasłużonych pionierów badań nad rozwojem dorosłych należy wiedenka Charlotta Biihler, która w roku 1933 opublikowała wyniki swych ambitnych badań nad typami i czynnikami rozwoju około 200 wybitnych i przeciętnych ludzi dojrzałych (Biihler 1933). Do przygotowania przełomu w pojmowaniu przez psychologię rozwojową swego przedmiotu przyczyniły się także prace z zakresu psychologii gerontologicznej, podejmowane m.in. dzięki zachętom biologów i lekarzy, zainteresowanych procesem starzenia się człowieka.