Przejawem rozwoju duchowego jest także zmiana orientacji temporalnej polegająca na przezwyciężaniu jednostronnego nastawienia na któryś z obszarów czasu. Nadal aktualne są tu — jak mniemam — słowa Schopenhauera: „Ważną rzeczą, jeśli chodzi o mądrość życia, jest właściwa proporcja między uwagą poświęconą teraźniejszości i przyszłości, tak aby żadna z nich inie odbiła się ujemnie na drugiej. Wielu […]
Z kolei jungowska opozycja wskazuje na inne potencjalne pole rozwoju człowieka dorosłego, jakim jest godzenie „bycia z innymi ludźmi” i „bycia z samym sobą”. Paniczna obawa samotności może oznaczać niedorozwój potrzeby i umiejętności bycia sam na sam ze sobą, poszukiwania godzin lub dni samotności i znajdowania w niej zadowolenia. Nawiasem mówiąc pożyteczne byłoby tu wzbogacenie […]
W młodości uczymy się zwykle cenić, kultywować i dostrzegać w sobie tylko jeden człon każdej pary tych przeciwieństw. Jest to jednak rozwiązanie połowiczne i pozorne. Marny tu bowiem do czynienia z przeciwieństwami, których nie da się zwykle od siebie oddzielić i które trzeba się nauczyć godzić w sposób możliwie konstruktywny. Najlepiej to wyjaśnić na przykładzie […]
Według B.L. Neugarten (1977) w wieku średnim wzrasta nastawienie na świat wewnętrzny, „orientacja introspektywna”. Hipotezy najnowsze mówią o prawdopodobnym wzroście zdolności do myślenia uwzględniającego zależność rozwiązywanych problemów życiowych od ich kontekstu. Jednym z najbardziej zasłużonych pionierów badań nad rozwojem ludzi w wieku średnim był C.G. Jung (1875—1961). Wyniki jego badań nie zostały ujęte w tabele […]
Drogę wyjścia z kryzysów egzystencjalnych podobnego rodzaju, zapewne dla niektórych osób trudno dostępną, wskazuje teoria Eriksona. Podstawowy kryzys wieku średniego i główne zadania rozwojowe tego okresu życia to wedle Eriksona rozwiązanie dylematu: podejmować działania na rzecz nowej generacji czy skupić się na własnych sprawach i obronie zdobytych pozycji przed młodszymi, silniejszymi konkurentami. Pokusa ewolucji w […]
Znalezienie w wyniku takich analiz do końca lat czterdziestych nowych zadań (w nowej lub dotychczasowej pracy) jest zdaniem Lievegoeda warunkiem pomyślnego rozwoju, a nawet zdrowia w następnej dekadzie. W przypadku niepowodzenia łatwo pojawiają się symptomy przedwczesnej starości albo depresja i inne przejawy trudnego do przezwyciężenia kryzysu egzystencjalnego, który stał się przedmiotem analiz S. Cohena i […]
