Jak łatwo zauważyć, pierwszy z opisanych stylów życia przynosi więcej nowych zadań i doświadczeń, więcej okazji do rozwoju. Podobnie sprzyja rozwojowi inny generalny rodzaj zachowania, który cytowani już Kohn i Schooler (1986) nazywają „zawodową ¡aamosterownością”. Oznacza ona taki sposób wykonywania pracy, który polega na wykorzystywaniu własnego intelektu, dokonywaniu samodzielnych ocen sytuacji i konsekwencji działań, wyciąganiu […]
Do istotnych czynników rozwoju w wiekiu dojrzałym zaliczymy też pewne generalne właściwości działania, nazywane stylami życia. Spośród wielu znanych stylów (Siciński 1376) szczególne znaczenie dla naszego tematu mają dw~ wyróżnione przez J.F. Rychlaka (1982). Są to styl ekspansywny (Enlarging Life- -Style) i zachowawczy (Enfoldi.-g Lifs-otyla); zaproponowany przeze mnie przekład tych terminów nie jest dosłowny, lecz […]
Fakt, że ludzie dorośli pod wpływem wymagań swej biologii i społeczeństwa zakładają rodzinę i podejmują pracę, wyznacza w sposób najbardziej ogólny repertuar ich czynności. Ma on bardzo zróżnicowane walory osobotwórcze, zwłaszcza gdy idzie o pracę zarobkową. Dlatego środowisko społeczne najwydatniej wpływa na rozwój swych członków za pośrednictwem oferty zawodów i zajęć w ramach aktualnego podziału pracy. […]
Treść poprzedniego podrozdziału przemawia za niezwykle istotnym znaczeniem rozwojowym aktywności jednostki w dzieciństwie. Podobnie jest w wieku dojrzałym. Szczególne znaczenie ma tu m.in. proporcja codziennych działań rutynowych, które niczego w zasadzie już nie uczą, do sytuacji i zadań nowych — takich, które przekraczają aktualne możliwości podmiotu i stanowią wyzwanie dla jego zdolności do dalszego rozwoju. Zróżnicowanie […]
Uznanie autonomii wcale nie musi godzić w zasadę przyczynowości i kojarzyć się ze spekulacjami filozoficznymi na temat wolności woli. Człowiek jest cybernetycznym układem otwartym i względnie niezależnym, zdolnym do uczenia się i przetwarzania informacji na swój indywidualny sposób, uwzględniający własne preferencje, doświadczenia i własną ocenę sytuacji działania. Wszystkie te właściwości mają swą historię i biologiczne […]
Tak więc jednym z warunków pełnego rozwoju jednostki jest jej intensywna i odpowiednio ukierunkowana aktywność. Aby uzdolnione dziecko nauczyło się rozwiązywać trudne zadania matematyczne lub grać na skrzypcach, dorośli starają się sprawić, by wykonywało ono odpowiednie czynności, przynoszące potrzebną wprawę. Aktywność dziecka jest tu inicjowana i pobudzana przez otoczenie. Czy jednak inicjatorem ważnym dla rozwoju […]
