Rozdział niniejszy ma na celu zilustrowanie głównej tezy tej książki: wskazanie na przejawy, dziedziny i możliwości rozwoju dorosłych. Później dopiero, w części II, omówione zostaną problemy rozwoju w kolejnych fazach dorosłości. Jakież więc dziedziny rozwoju stoją przed dorosłymi otworem? Zacznijmy od wyliczenia przedstawionego przez Elżbietę Sujak w jej książce pt. Rozważania o ludzkim rozwoju (1978), poświęconej […]

Przyjmując, że dorośli, mimo podlegania zmianom regresywnym, mają z reguły duże możliwości dalszego rozwoju, rozważmy z kolei, jakie są najważniejsze przejawy i kierunki tego rozwoju. Przedtem jednak odnotujmy ważną konsekwencję uznania przez badaczy, że rozwój i regres współistnieją ze sobą. Czy stanowisko takie nie obliguje do poczynienia dalszego kroku w kierunku rozszerzenia pola badań psychologii […]

Dla większości zachowań, w tym i dla aktywności intelektualnej ludzi starych, istnieją zdaniem wymienionych autorów duże rezerwy ukryte. Aktualny poziom zachowania rzadko bowiem wymaga uruchomienia całego posiadanego potencjału. Wyjątek stanowią tu niektórzy artyści i eksperci różnego rodzaju, którzy stawiają sobie tak wysokie wymagania, że zbliżają się do granic posiadanych możliwości. O granicach tych wiemy jeszcze […]

Po trzydziestu sesjach „treningowych” wszystkie osoby uzyskały zbliżone do siebie, bardzo wysokie wyniki: od 33 do 40 rzeczowników zapamiętanych bez zmiany kolejności (wynik najniższy — 33 miała osoba z grupy seniorów). Była to jednak próba wvkonvwana w tempie ustalonym przez każdą osobę dowolnie. W następnych zadaniach narzucano coraz krótszy czas ekspozvcii poszczególnych rzeczowników: 20, 15, […]

Dziesięć osób w wieku 67—78 lat. Były to osoby cieszące się dobrym zdrowiem i mające w badaniach inteligencji wyniki ponadprzeciętne. Jedną młodą osobę dorosłą o inteligencji jak w grupie A. Trzy młode osoby dorosłe o inteligencji mniej niż przeciętnej. Liczba badanych była, jak widać, uderzająco skąpa, lecz mamy tu do czynienia z próbą pionierska, której warto się przyjrzeć […]