Kompleks najwyższy

Aktualną strukturę życia charakteryzuje kompleks najważniejszych w danym czasie związków jednostki ze światem i potencjałem rozwojowym własnej osoby, wyrażający się w dominacji pewnych ról społecznych, wartości, celów i postaw oraz potrzeb osobistych. Struktura życia obejmuje więc osobowość wraz z jej aktywnością i siecią kontaktów z ludźmi, instytucjami, środowiskiem fizycznym, wartościami. Każdorazowe „wkraczanie”1 w nową erę jest według Levin- sona decydującym okresem zwrotnym w cyklu życiowym jednostki. Zostaje w nim zapoczątkowana nowa struktura życia, która następnie będzie rozbudowywana i umacniana, by z czasem ulec nowym modyfikacjom, a w erze następnej — radykalnemu przekształceniu w inną. Z badań Levinsona nad mężczyznami wynika, że zmiany te zachodzą nie tylko na granicach er, lecz także w ich obrębie. Po okresie względnie trwałej struktury, wynoszącym zazwyczaj 6—8 lat, następuje okres przejściowy, w którym dotychczasowa struktura podlega mniejszym lub więk- szvm zmianom. To, co w teorii Levinsona wydaje się najistotniejsze, polega nie na powiązaniu konkretnych zmian z określonym wiekiem życia, lecz na przedstawieniu drogi życiowej jako powtarzającej się cyklicznie budowy, wykorzystywania i przekształcania struktury życia. Dążenie do stałości idzie tu w parze z pracą nad zastąpieniem niezadowalającej już dłużej struktury przez nową. Po okresie względnej stabilizacji przychodzi okres nowych poszukiwań, kluczowych decyzji, przemian i związanych z nimi zadań. Koncepcja ta otwiera pole nie tyle do postrzegania życia
Autor posługuje się tu słowem „transition”, które trudno oddać w tłumaczeniu; w oryginale dobrze oddaje ono dynamikę zmian związanych z przechodzeniem do nowej epoki życia.